Tuğrul Ağırbaş: “Amacımız kurumlar ve girişimler için kazan-kazan modeli yaratmak”
Şirketlerin girişimci kurumlara dönüşmelerini sağlayan Girişimci Kurumlar Platformu’nda Platform Başkanlığı görevini üstlenen Tuğrul Ağırbaş’ı tebrik ederiz. Ağırbaş’a, girişimcilik ekosistemine dair merak edilenleri sizler için sorduk…
Anadolu Efes kurum içi girişimcilik alanındaki öncü kurumlardan biri, buradaki deneyiminizden yola çıkarak kurum içi girişimciliği nasıl tanımlarsınız?
Anadolu Efes, iki girişimcinin hayallerinin peşinde koşmasıyla kuruldu. 1969’da İzmir’de başlayan yolculuğumuz, dünyanın üretim hacmi bakımından en büyük 10 şirketinden biri olarak devam ediyor. Bugün ürünlerimizi 70’ten fazla ülkeye ihraç ediyoruz. Şirketimizin hikâyesine baktığımızda girişimciliğin kurum felsefemizin temelini oluşturduğunu görüyoruz. Bu nedenle hem kurum içi girişimciliği hem de Türkiye’deki girişimcilik ekosistemini önemsiyor ve destekliyoruz.
Anadolu Efes’te kurum içi girişimcilik faaliyetleriyle çalışanlarımızın inovasyon süreçlerine katılımını sağlarken aynı zamanda onların projelerini hayata geçirerek girişimcilik ruhunu kültürümüzün bir parçası olarak yaşamaya başladık. Bu anlamda kurum içi girişimciliği tanımlarsam, kurum içi girişimciliğin dünyanın en zor işi olduğunu söyleyebilirim. Bu kültürün kurumlara yayılması noktasında sabırlı olunması ve dışarıda bir gözünüzün olması gerekir. Bunun dışında kurumdaki yöneticilerin az konuştuğu, çalışanların yöneticilerini dinlemelerini durdurduğunuz yöneticilerin çalışanlarını dinleyip anladığı bir model olarak tanımlayabilirim.
Köklü kurumların inovasyona yaklaşımı sizce nasıl olmalı?
İnovasyonu kurum kültürünün bir parçası haline dönüştürmek isteyen kurumların öncelikle bu kavramı tüm çalışanlarına yayması gerekir. Sadece ilgili birimlerdeki çalışanların inovatif fikirler üretebileceği varsayımından çıkması gerekmektedir. Yönetim ve çalışanlar arasındaki hiyerarşik yapıyı kırıp açık iletişime geçmek gerekmektedir. Risk ve hatalara tolerans gösterildiği takdirde kurum içinden inovatif fikirler ortaya çıkmaya başlar. Fikirlerin ticarileşmesi noktasında inovasyonu negatif anlamda etkileyecek bürokrasinin azaltılması gerekmektedir. Bütün çalışanların fikirlerinin sesli bir şekilde söylemeye cesaretlendirecek bir inovasyon stratejisi geliştirmek gerekir.
Çalışanların birer girişimciye dönüşmesi ve kurumun dönüşümde yer alması için nasıl bir yol izlenmeli?
Bu soruya Anadolu Efes’teki girişimci dönüşümünü anlatarak cevaplamak isterim. 2017 yılında Anadolu Efes olarak girişimlerle daha yakınlaştığımız ve dışarıdan daha fazla neleri öğrenebiliriz mantalitesine geçtiğimiz dönemdi. 2000’li yılların başında bir çalışan olarak her zaman yukarıdaki müdürlerden direktörlerden öğrenmeye çalışırdık ve bize zaman ayrılmasını isterdik, fakat çok zaman ayrılmazdı. Fakat yeni kuşak ve bizden sonrakiler dışarıdan öğrenmeyi tercih ediyorlar, kurumda öğrendiklerinden daha fazlasını dışarıdan alıyorlar. Bunun bilinciyle Anadolu Efes olarak dönüşümü başlatmak için 4 temel kural belirledik. Birinci kuralımızda, inovasyona stratejik odaklı yaklaştık ve çalışan modeller yaratmayı hedefledik. İkinci kuralımızda ise birliktelik ve iş yapma kültürünün büyütülmesi noktasında dışarıda bu modeli çalıştırmak için girişimler ve ekosistemine gittik, platformlaşarak ekosistemin bir parçası olmaya çalıştık. Üçüncü kuralımızı, girişimciliği kurum kültürü ve iş yapış normu haline getirilmesi temeline dayandırdık. Girişimci kafası olarak isimlendirdiğimiz bir yapı oluşturarak bütün kuralları ve oyunu bunun üzerine kurduk. Dünyanın çok değiştiğinin farkına varmamızla birlikte yenilikleri global rakiplerden, yurt dışı fuarlardan veya Ar-Ge merkezlerinden anlamaya çalışırken aslında gelişim ve inovasyonun dışarıda olduğu bilincine vardık ve bu paralelde hareket edebilmek için inovasyon ve sürdürülebilirlik odağında bir departman oluşturduk; bu aksiyon da bizim dördüncü kuralımızı oluşturdu. Oluşturduğumuz 4 temel kural çerçevesinde bugün Anadolu Efes’in geldiği noktada doğru bir yol izlediğimizi görmekteyiz.
Bu yaptıklarımızın dışında 2020 yılının başında kurum içi girişimcilik platformumuz olan Anadolu Efes Girişim Atölyesi’ni kurduk. Anadolu Efes Girişim Atölyesi “Başvuru ve Fikir Geliştirme Aşaması”, “Girişim Hızlandırma Programı” ve “Kuluçka Programı” olmak üzere 3 bölümden oluşuyor.
Kurum içi girişimcilerimiz arasından özellikle anlatmak istediğim çok başarılı bir ekibimiz ve ortaya çıkardıkları başarılı bir ürünümüz var. Bu da Anadolu Efes Girişim Atölyesi’nin tüm programlarını başarıyla tamamlayan 2 kadın çalışanımıza ait: Malty. Malty, Anadolu Efes Girişim Atölyesi’nden doğarak piyasaya çıkan ilk ürün oldu. Türkiye’nin ilk malt bazlı sağlıklı atıştırmalığı olan Malty, 1 yıl gibi kısa bir sürede seri üretime geçti. Ürün şu anda MacroCenter mağazaları dahil 150’den fazla fiziksel noktada ve online pazar yerlerinde satışta. Kurum içi girişimcilik süreçlerini başarıyla tamamlayan girişimimiz Malty, artık kendi kanatları ile uçmaya hazır ve spin-off olarak şirket dışına çıkıyor. Malty, 2021 yılı Kurumsal Girişimcilik Ödülleri’nde “En İyi Kurum içi Girişimcilik Projesi” kategorisinde ikinci olarak ödül almaya hak kazandı. Girişimcilik ekosisteminde etkinliğini artıran Malty aynı zamanda Big Bang Start-up Challenge yolculuğunda İTÜ Çekirdek’in yarı final girişimlerinden. Ayrıca EIT Foods desteği ile yapılan “Empowering Women in Agriculture” programındaki gıda ve tarım alanındaki 10 girişimden biri. Yolculuğunun bundan sonraki aşamalarında dış yatırımlara da açık olacak Malty’nin daha büyük başarı hikâyelerini heyecanla bekliyoruz.
Kurum içi girişimcilik süreçlerinin şirketimizde yarattığı dönüşüm oldukça büyük. 2. dönemden mezun olan yeni bir girişimimiz de ticarileşme aşamasına adım attı. Eskiden iş kuracaklara üzülürdük, şimdi biz kursun diye teşvik ediyoruz. Eskiden işe alırken kurumsal tecrübesine bakardık, şimdi ise girişimcilik tecrübesi arıyoruz. Bu zihinsel dönüşümde önemli bir yol aldık.
Girişimci Kurumlar Platformu, girişim modellerinin yaygınlaşması adına nasıl bir yol izliyor?
Kurulduğu günden bu yana Türkiye’nin kurumsal şirketlerinin ‘girişimci kurumlara’ dönüşmesini amaçlayan platformumuz, üyelerinden aldığı güçle girişimcilik ve inovasyon ekosisteminin zenginleşmesine katkı sağlamak, şirketleri de bu ekosistemde bir araya getirerek geliştirdiğimiz ilişkilerin ortak amaç ve ihtiyaca yönelik yeni iş birliği olanakları oluşturmak misyonuyla çalışmalarını sürdürüyor. Girişimci Kurumlar Platformu kurumsal şirketlerin hızla değişen dünyaya adapte olmasını sağlayacak ve girişim modellerinin yaygınlaşması adına Academy, Connect ve Future olarak isimlendirmiş olduğumuz reçeteyi sunmaktadır:
- Kurum içi girişimcilik kasları geliştirmelerini sağlayan Academy, yıl boyu sürecek olan online etkinliklerle, girişimci kültüre dair ilhamlar sunar ve bilgi birikimi kazandırmayı hedefler.
- Anlamlı bağ kurarak beraber inovasyona öncülük eden Connect, kolektif bakış açıları oluştururken inovatif liderler arasında iş birliği köprüleri kurulmasını sağlar.
- Geleceğe adapte olmaları için ortam hazırlayan Future, bireyleri beslemeyi amaçlayan; herkese açık paneller, podcastler, bloglar ile yeni nesil projeler sunar.
Platform Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin girişimcilik için yapılar kurmasını, birbirleriyle ve girişimlerle iş birliği yapmasını hedefliyor. Platform “üyeler arası iş birliği ve üyelerin sesi olma” misyonuyla başarılı uygulamalar hakkında farkındalığın artırılması ve şirketlerin yeni girişimler kurarak ve girişimcilerle çalışarak inovasyon yaratmaları ve böylece uluslararası rekabette güçlü hale gelmeleri amacıyla düzenli olarak inovasyon liderleri buluşmaları, genel müdür yuvarlak masa toplantıları, iş birliği çalıştayları, kurum içi girişimcilik seminerleri, her yıl büyük çaplı konferanslar, düzenli bülten, içerik ve gerçek vaka paylaşımı yapılmaktadır.
İnovatif bakış açısına sahip kurumsal liderleri aynı çatı altında buluşturan Girişimci Kurumlar Platformu’nun ölçeklenmekte olan start-up’ları da bünyesine dahil etmeye başladığını görüyoruz, yeni girişimler ve start-up’ların iş birliğinde dikkat edilmesi gereken unsurlar nelerdir?
Platforma seçilmiş girişimlerin kabul edilerek Türkiye’nin önde gelen kurumlarının yöneticileriyle tanışması, kurumların uluslararası network, tedarik ağı, müşteri ağından faydalanarak iş birliği fırsatları geliştirilmesi hedefleniyor. Yakın zamanda kurum yöneticileri ve üye start-up’larımızı bir araya getirerek iş birliklerini konuşacağımız bir etkinlik planlıyoruz.
İnovatif (yenilikçi) kurumlar ve girişimler arasındaki iş birlikleri tarafların her biri için sürdürülebilir, uzun vadeli değer yaratma konusunda büyük bir potansiyel taşır. Kurumların girişimlerle iş birliği yaparken dikkat etmesi gereken unsurlar ise,
- Stratejik uyum; kurum ve girişim arasında iş birliği için stratejik uyumun aranması. Girişimler kurumlardan temel düzeyde farklıdırlar ve bu farklılıkları anlamak iş birliği için bir zemin oluşturmanın anahtarıdır.
- İş birliği türüne karar vermek. Kurumlarla iş birlikleri girişimin ihtiyacına göre şekillenmelidir. İş birliği türüne, kurumların iş birliklerine yaklaşımı ve girişimin kurumdan elde etmek istediği kaynaklara göre karar verilebilir.
- Açık strateji, hedefler ya da kilit performans göstergelerinin (KPI) belirlenmesi önemlidir.
- Kurum içinde iş birlikleri için yetkilendirilmiş bir kontak noktası olması gerekir.
- Kurumlar ve girişimler arasında güven yaratma ve sağlıklı iletişim kurma öncelikli dikkat edilecek hususlardandır.
- Kurumlar ve girişimler arasında kültürel farklılıkların göz önünde bulundurulması olası problemlerin aşılması için son derece kritiktir.
Bunlara ek olarak Girişimci Kurumlar Platformu olarak kurum-girişim iş birliklerini desteklemek amacıyla, Akademik Partnerimiz Özyeğin Üniversitesi’nin İstanbul Kalkınma Ajansı Covid Dönemi çağrısı kapsamında Kurum ve Girişimler için iş birliği geliştirmek üzere kurduğu “İş Birliği 4.0” eğitim platformunu tüm üyelerimiz için erişime açıyoruz.
Kurum içi girişimcilik programlarında kurumlar fikri ya çalışanlardan bularak ya da üst yönetim önerisi ile gündeme getirerek içerideki yeteneği, ayni kaynakları ve sermayeyi kullanmaktadır. Kurumsal girişim sermayesinde ise fikir ve yetenek dışarıdan gelir ve yalnızca sermaye konulur. Stratejik veya finansal kazanç amacıyla girişimlere yatırım yapılır. Girişimci yetenekleri istihdam eder. Bunu dışarıdan fikri olan girişimciyi içeri çekerek ve fikrin üzerinde çalışması için girişimcinin ihtiyacı olan kaynakları ve takımı sağlayarak yapar ya da ana şirketten gelen ve hayata geçirilmesi istenen fikirleri yapabilecek girişimci yetenekleri bulup şirketin içine alarak yapar. Kurumların, kurum içindeki yeteneği, ayni kaynakları ve sermayeyi düşünerek uygulayacağı VB modeli farklılık gösterebilir. Bu yapıyı kurarken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Yatırım tezi oluşturma: Kime, neye, nasıl yatırım yapılacak?
- Hangi yeteneklere ihtiyaç duyulacak?
- Ne tür destekler (back office veya ayni destekler) verilecek?
- Fikir havuzu oluşturma: Fikir, içeride mi dışarıda mı aranacak?
- Fikirleri ve projeleri şeffaf ve objektif bir şekilde değerlendirmek için skor kartı oluşturma: Projelerde hem takım hem de üst yönetim tarafından kolayca takip edilmesini sağlamak için net, şeffaf metrikler belirleme
- Portfolyo mantığını benimseme: Odak alanlarına ve stratejik hedeflere uygun olacak şekilde birçok projeyi aynı anda yürütebilme. Projeler için devam, pivot veya durdur kararlarını verebilme
- Ödüllendirme mekanizmasını kurgulama
GKP yeni dönem hedefleri nelerdir?
Girişimci Kurumlar Platformu 2018 yılında kurumsal şirketlerin girişimci kurumlara dönüşümünü desteklemek ana hedefiyle kurulan ve şimdi etki alanını artırmasıyla yeni dönemde girişimcilik dünyasını ve kurumları bir araya getiren bir yapıya büründü. Platformun etki alanını artırması ile yeni dönemdeki hedefi, girişimcilik dünyasına katkı veren kurumlarla girişimcilik dünyasının oyuncularının bir araya getirilmesi, girişimlerin kurumların varlık ve yetkinlikleri ile büyümesini, kurumların da girişimlerin kaslarından ve hızından ilham almasını sağlayarak hem kurumlar hem de girişimler için kazan-kazan modeli yaratmak amacımız.
